Bir akademik makalenin yayınlanma süreci, yalnızca yazım aşamasıyla sınırlı değildir. Yayın öncesinde yapılması gereken birçok önemli hazırlık vardır. Doğru dergi seçimi, makalenin formatlanması, etik kurallara uygunluk ve hakem değerlendirmesine hazır hale getirme süreci, başarılı bir akademik yayının temel taşlarıdır.
Bu yazıda, makale yayınlama öncesinde araştırmacıların yapması gereken temel hazırlıkları detaylı bir şekilde ele alacağız.
1. Makale Yayınlama Öncesi Yapılması Gereken İlk Adımlar
Makalenizi bir akademik dergiye göndermeden önce şu adımları eksiksiz tamamlamanız gerekmektedir:
✔ Araştırma Sorunuzu Belirleyin – Çalışmanızın özgünlüğünü ve akademik literatüre katkısını değerlendirin.
✔ Uygun Dergiyi Seçin – Makalenizin konusuna en uygun dergiyi belirleyin.
✔ Derginin Yayın Politikalarını İnceleyin – Makalenizi göndereceğiniz derginin gereksinimlerini dikkatlice okuyun.
✔ Etik Kurallara Uygunluk Kontrollerini Yapın – Çalışmanızın akademik etik kurallarına uygun olup olmadığını kontrol edin.
✔ Dili ve Yapıyı Kontrol Edin – Makalenin akademik dil kurallarına ve formatına uygun olup olmadığını gözden geçirin.
Bu aşamalar tamamlandıktan sonra makalenizi daha teknik detaylara göre düzenleyebilirsiniz.
2. Uygun Dergi Seçimi
Dergi seçimi, makalenin yayınlanma ihtimalini doğrudan etkileyen kritik bir aşamadır. Yanlış bir dergiye gönderilen makaleler, uzun süren hakem süreçleri ve reddedilme riskleriyle karşı karşıya kalabilir.
Dergi Seçerken Dikkat Edilmesi Gerekenler
✔ Makalenizin Konusuna Uygunluk: Derginin kapsamına uyup uymadığını kontrol edin.
✔ Etki Faktörü (Impact Factor – IF): Yüksek IF’li dergilerde yayın yapmak prestij sağlar.
✔ Hakem Süreci: Hızlı veya detaylı hakem süreçleri olan dergileri tercih edebilirsiniz.
✔ İndeksleme ve Dizinler: Web of Science (SCI, SSCI, AHCI), Scopus ve DOAJ gibi prestijli indekslerde yer alan dergiler daha güvenilirdir.
✔ Açık Erişim veya Ücretli Yayın: Açık erişim dergiler daha fazla okura ulaşma imkanı sunar.
Eğer doğru dergiyi seçmekte zorlanıyorsanız, Elsevier Journal Finder, Springer Journal Suggester veya Web of Science Master Journal List gibi araçları kullanabilirsiniz.
3. Makale Formatı ve Yapılandırma
Bir makalenin kabul edilme olasılığını artırmak için derginin istediği format ve yapı kurallarına uyulmalıdır.
3.1. Başlık ve Özet (Abstract) Yazımı
✔ Başlık: Kısa, öz ve ilgi çekici olmalıdır. 10-15 kelime arasında olması önerilir.
✔ Özet: 150-250 kelime arasında, çalışmanın amacı, yöntemi, bulguları ve sonuçlarını içermelidir.
3.2. Ana Bölümler
Bir akademik makalenin standart yapısı şu bölümlerden oluşur:
✔ Giriş: Çalışmanın amacı ve araştırma sorusunu içerir.
✔ Literatür Taraması: Daha önce yapılan çalışmaları inceler ve mevcut bilgi boşluklarını belirler.
✔ Yöntem: Kullanılan araştırma metodolojisini ve veri analizini açıklar.
✔ Bulgular: Araştırmadan elde edilen verileri sunar.
✔ Tartışma: Bulguların anlamını değerlendirir ve literatürle ilişkilendirir.
✔ Sonuç: Araştırmanın genel çerçevesini ve önerilerini özetler.
3.3. Kaynakça ve Atıf Biçimleri
Dergiler genellikle belirli bir kaynakça ve atıf formatı kullanır. En yaygın atıf formatları şunlardır:
- APA (American Psychological Association) – Sosyal bilimlerde yaygın kullanılır.
- Chicago Style – Tarih ve beşeri bilimlerde tercih edilir.
- IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) – Mühendislik ve teknoloji alanlarında kullanılır.
- Harvard Referencing Style – Çeşitli disiplinlerde yaygın olarak kabul görmektedir.
Makalenizi göndermeden önce, Zotero, EndNote veya Mendeley gibi atıf yönetim programlarıyla kaynakçanızı düzenleyebilirsiniz.
4. Etik Uygunluk ve Yayın Etiği Kontrolleri
Akademik yayıncılıkta etik kurallara uymak büyük önem taşır. Yayın sürecinde sıkça karşılaşılan etik ihlallerden kaçınmak için şu kontrolleri yapmalısınız:
✔ İntihal Kontrolü: Çalışmanızın başka çalışmalardan kopyalanmadığını doğrulamak için Turnitin, iThenticate veya Grammarly gibi yazılımlar kullanın.
✔ Yazar Hakları ve Katkı Beyanı: Çalışmada katkı sağlayan tüm araştırmacıları adil bir şekilde belirtin.
✔ Çıkar Çatışması Beyanı: Araştırmanızın finansal veya kurumsal bir çıkar çatışması içerip içermediğini açıklayın.
✔ Veri Şeffaflığı: Çalışmanızda kullanılan verilerin nasıl elde edildiğini net bir şekilde açıklayın.
Dergilerin büyük bir kısmı, bu etik gereklilikleri yerine getirmeyen makaleleri reddetmektedir.
5. Hakem Sürecine Hazırlık
Hakem değerlendirmesi, makalenizin bilimsel kalitesini artırmaya yardımcı olur. Ancak, süreci daha etkili yönetmek için şu noktalara dikkat etmek gerekir:
✔ Makalenizin açık ve net olduğundan emin olun.
✔ Olası eleştirileri önceden tahmin ederek yanıtlar hazırlayın.
✔ Hakemlerin önerilerini dikkate alarak revizyonları yapın.
✔ Geri dönüş süresini takip edin ve gerekirse nazik bir şekilde dergi editörüne hatırlatma yapın.
Hakem süreci, bazen uzun sürebilir. Ancak hakemlerden gelen yorumlara uygun yanıtlar vererek makalenizin kabul edilme şansını artırabilirsiniz.
6. Makale Gönderimi ve Son Kontroller
Makalenizi göndermeden önce şu adımları takip edin:
✔ Makalenizin dergi formatına uygun olup olmadığını kontrol edin.
✔ Tüm yazarların onayını alın.
✔ Derginin online sistemine (Editorial Manager, ScholarOne) giriş yaparak makale yükleme işlemini tamamlayın.
✔ Makale başvuru formunu eksiksiz doldurun.
✔ Dergiden gelecek e-postaları ve değerlendirme sürecini düzenli olarak takip edin.
Makalenizin kabul edilmesi için yayın sürecinin her aşamasında dikkatli ve sistematik bir şekilde ilerlemeniz gerekmektedir.
Sonuç
Makale yayınlama öncesi yapılan hazırlıklar, akademik başarının temel taşlarından biridir. Doğru dergi seçimi, etik kurallara uygunluk, hakem sürecine hazırlık ve detaylı bir içerik analizi, makalenizin kabul edilme şansını artırır.
Yukarıdaki adımları takip ederek, akademik dünyada prestijli bir yayın yapabilir ve bilimsel çalışmanızı daha geniş bir kitleye ulaştırabilirsiniz.